معرفی چند گونه‏‏ از جنس helicotylenchus (nematoda: hololaimidae) از ایران

جنس helicotylenchus با حدود 250 گونة توصیف شده یکی از بزرگ‏ترین و رایج‏ترین جنس‏های راستة tylenchida یا فوق‏بالاخانواده tylenchomorpha به شمار می‏آید. به منظور شناسایی گونه‏های این جنس، طی سال‏های 1387-1389، بیش از 500 نمونة خاک و ریشة گیاهان از مناطق مختلف ایران جمع‏آوری گردید. پس از استخراج و انتقال نمونه‏ها به گلسیرین، اسلایدهای میکروسکپی دائمی تهیه شده و با استفاده از میکروسکوپ نوری مجهز به دوربین دیجیتالی و لولة ترسیم، اندازه‏گیری‏های لازم انجام و تصاویر آنها رسم گردید. در این بررسی علاوه بر 15 گونه‏ از 26 گونة گزارش شده قبلی جنس helicotylenchus، تعدادی گونة دیگر جداسازی و شناسایی شدند. در بین گونه‏های شناخته شده گونه‏های h. insignis، h. falcatus و h. indicusبه دلیل وجود شباهت‏های ریخت‏سنجی و ریخت‏شناسی همراه با h. egyptiensisدر دو گروه مورد بحث قرار گرفته‏اند. در گروه اول که دم معمولاً دارای زائدة شکمی کوتاه‏تر از دو حلقة بدن است، سه گونة h. indicus، h. insignisو h. falcatus و در گروه دوم که دم دارای زائدة شکمی مساوی یا بلند‏تر از عرض دو حلقه‏ی بدن می‏باشد، گونة h. egyptiensis قرار دارد. شباهت اندازه‏ها و مشخصات ریخت‏سنجی نماتودهای گروه اول در حدی است که برخی نماتودشناسان دو گونة h. insignis و تعدادی گونة دیگر را با h. indicus هم‏نام کرده‏اند. اما بعضی ویژگی‏های ریخت‏شناسی مانند شکل و جهت گره‏های استایلت که از فاکتورهای مهم تمایز برخی گونه‏های helicotylenchus محسوب می‏شود در آنها متفاوت است. در گونه h. indicus جهت گره‏ها کاملاً به سمت انتهای بدن متمایل بوده و آن‏را از گونه‏های نزدیک جدا می‏کند. در گونة h. egyptiensis نیز انتهای دم غالباً تیز است. گونه‏های h. insignisو h. falcatus که برای فون نماتدهای ایران جدید هستند، شرح داده شده و شرح کامل‏تری از گونه‏های h. egyptiensis و h. indicus که قبلاً از ایران گزارش شده‏اند ارائه می‏شود.